هسته استاتور و روتور از اجزای حیاتی ماشین‌های الکتریکی دوار مانند موتورها و ژنراتورها هستند. هرگونه عیب در هسته می‌تواند منجر به کاهش راندمان، افزایش تلفات، گرم شدن بیش از حد و حتی خرابی کامل ماشین شود. به همین دلیل تست هسته قبل از راه‌اندازی و در طول دوره بهره‌برداری از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این مقاله از آرکاتوان به بررسی دو روش رایج تست هسته یعنی ELCID و فوکو می‌پردازیم:
تست ELCID چیست؟
ELCID مخفف عبارت “Electromagnetic Core Imperfection Detector” به معنی ” آشکارساز عیوب الکترومغناطیسی هسته” است. این روش یک تکنیک پیشرفته برای شناسایی عیوب در هسته استاتور و روتور محسوب می‌شود.
اصول کار تست ELCID:
در این روش، یک سیم‌پیچ تحریک در اطراف هسته قرار می‌گیرد و جریان متناوب از آن عبور داده می‌شود. این جریان باعث ایجاد میدان مغناطیسی در هسته می‌شود.
در صورت وجود عیوبی مانند شکستگی ورقه‌های هسته، اتصال کوتاه بین ورقه‌ها یا ناخالصی در مواد هسته، میدان مغناطیسی ایجاد شده نامتقارن خواهد بود. با اندازه‌گیری این نامتقارنی می‌توان نوع و محل عیب را تشخیص داد.
مزایای تست ELCID:
- دقت بالا در تشخیص عیوب
- قابلیت شناسایی انواع عیوب هسته
- غیر مخرب بودن آزمایش
- سرعت بالا در انجام آزمایش
تست فوکو چیست؟
تست فوکو یا آزمایش جریان‌های گردابی یکی دیگر از روش‌های رایج برای تست هسته استاتور و روتور است.
اصول کار تست فوکو:
در این روش، یک میدان مغناطیسی متغیر به هسته اعمال می‌شود. این میدان باعث ایجاد جریان‌های گردابی در هسته می‌شود. در صورت وجود عیوبی مانند شکستگی ورقه‌ها یا اتصال کوتاه بین آنها، جریان‌های گردابی در آن نواحی افزایش می‌یابد و باعث گرم شدن هسته می‌شود. با استفاده از دوربین‌های حرارتی می‌توان این نقاط گرم را شناسایی کرد و عیب را تشخیص داد.
مزایای تست فوکو:
- سادگی و سرعت بالا
- هزینه پایین
- قابلیت شناسایی عیوب سطحی
مقایسه دو روش:
هر دو روش ELCID و فوکو در تشخیص عیوب هسته موثر هستند اما ELCID دقت بالاتری دارد و می‌تواند عیوب کوچک‌تر و داخلی را نیز شناسایی کند. در مقابل تست فوکو ساده‌تر و ارزان‌تر است. انتخاب روش مناسب بستگی به نوع ماشین، دقت مورد نیاز و بودجه موجود دارد.
| ویژگی | تست ELCID | تست فوکو |
|---|---|---|
| دقت | بالاتر | پایین‌تر |
| نوع عیوب قابل تشخیص | انواع عیوب | عیوب سطحی و داخلی |
| هزینه | بالاتر | پایین‌تر |
| سرعت | بالا | بالا |
| مخرب | غیر مخرب | غیر مخرب |
کاربردها:
- عیب یابی موتورها و ژنراتورهای جدید قبل از راه‌اندازی
- پایش وضعیت ماشین‌های در حال کار
- عیب یابی پس از تعمیر یا بازسازی هسته
در انتها می توان گفت که تست هسته استاتور و روتور از اهمیت بالایی در صنعت برق برخوردار است. روش‌های ELCID و فوکو دو روش رایج برای انجام این تست هستند. انتخاب روش مناسب بستگی به نوع ماشین، دقت مورد نیاز و بودجه موجود دارد.